Τετάρτη 27 Ιουνίου 2012

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΑ


Ελιά: Το ευλογημένο δέντρο της Ελλάδας
Τι αναφέρει η μυθολογία
Σύμφωνα με τη μυθολογία την ελιά έφερε στους Ελληνες η Αθηνά, η οποία δίδαξε και την καλλιέργειά της. Είναι χαρακτηριστικό το γνωστό επεισόδιο της φιλονικίας της Αθηνάς με τον Ποσειδώνα για το όνομα της Αθήνας.
Στην Ακρόπολη υπήρχε η ιερή ελιά της Αθηνάς, η πρώτη ελιά που η θεά χάρισε στους Ελληνες, και στην Ακαδημία οι 12 ιερές ελιές, οι μορίαι, και ο ιερός ελαιώνας από τον οποίο προερχόταν το λάδι που δινόταν ως έπαθλο στους νικητές των Παναθηναίων.
Ενδεικτικό της σημασίας της ελιάς για την Αθήνα είναι ότι οι Αθηναίοι στα νομίσματά τους απεικόνιζαν την Αθηνά με στεφάνι ελιάς στο κράνος της και έναν αμφορέα με λάδι ή ένα κλαδί ελιάς.
Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι ο Ηρακλής (του οποίου το ρόπαλο ήταν από αγριελιά) έφερε βλαστάρι ελιάς από τη χώρα των Υπερβορείων (μυθικός λαός που οι Ελληνες πίστευαν ότι κατοικούσε πέρα από τον Βορρά ή κατά άλλη ερμηνεία στον ουρανό) και το φύτεψε στην Ολυμπία. Με τα κλαδιά του κοτίνου, της αγριελιάς αυτής, στεφανώνονταν οι ολυμπιονίκες. Με κλάδους ελιάς ήταν στεφανωμένο και το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός στην Ολυμπία, έργο του Φειδία, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.

Η ελιά είναι οπωροφόρο δέντρο το οποίο συναντάται πολύ συχνά στην Ελλάδα. Ο καρπός της ονομάζεται επίσης ελιά, από τον οποίο βγαίνει το ελαιόλαδο. Είναι σύμβολο της θεάς Αθηνάς.
Είναι πολύ βασική για την περίφημη Μεσογειακή διατροφή, εξαιτίας των καρπών της και του ελαιόλαδου. Είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Καλλιεργούταν στην Αρχαία Ελλάδα, και αποτελούσε εμπορικό προιόν.
Δέντρο της οικογένειας των Ελαιιδών (Δικοτυλήδονα). Είναι γνωστό απο τους αρχαιοτάτους χρόνους, και πιθανότατα κατάγεται από το χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ελληνική παράδοση θέλει πατρίδα της ελιάς την Αθήνα, αφού η πρώτη ελιά φυτεύτηκε από την Αθηνά στην Ακρόπολη.
Οπωσδήποτε, οι Έλληνες είναι ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαικό μεσογειακό χώρο. Η ελιά προτιμά κλίματα εύκρατα χωρίς ακρότητες θερμοκρασίας (μέση ετήσια θερμοκρασία 16οC) και υγρασίας, γι'αυτό είναι ευρύτατα διαδεδομένη στη μεσογειακή ζώνη (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Τουρκία, Αλγερία, κ.λπ.)
Είναι δέντρο αειθαλές, έχει φύλλα αντίθετα, λογχοειδή, δερματώδη, σκουροπράσινα πάνω, αργυρόχροα κάτω.
Τα άνθη της είναι λευκωπά, οι ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι πολλές. Σε μερικές απ'αυτές, με μια ορθολογική επιλογή έχει επιτευχθεί μεγαλύτερη απόδοση σε ελαιόλαδο χάρη σε μια αξιόλογη σμίκρυνση του πυρήνα προς όφελος της σάρκας.

Φώτης Κόντογλου: Το μάζεμα της ελιάς

Η ελιά είναι ένα αειθαλές δένδρο με μακρόστενα φύλλα που καλλιεργείται σε υποτροπικό-εύκρατο κλίμα, και το επιστημονικό της όνομα είναι Olea Europaea. Το ύψος της ελιάς κυμαίνεται ανάμεσα σε 3 και 12 μέτρα. Τα φύλλα της έχουν σκούρο πράσινο χρώμα από τη μία πλευρά και ασημένιο από την άλλη. Το δέντρο αντέχει πολύ καλά στον χρόνο. Αν πεθάνει ο κυρίως κορμός είναι δυνατόν να εμφανιστεί νέος κορμός από τις ρίζες. Δεν αντέχει το πολύ κρύο, αλλά αντέχει στην ξηρασία και στους δυνατούς ανέμους. Τα ελαιόδενδρα ανθίζουν την άνοιξη και γονιμοποιούνται με τον άνεμο. Δεν παράγουν καρπό τα πρώτα 5-8 χρόνια και δεν αναπτύσσονται πλήρως μέχρι τα 20 χρόνια. Ωριμάζουν και φτάνουν στην πλήρη απόδοση καρπού ανάμεσα στα 35 με 150 χρόνια, και μετά παράγουν καρπό αδιάκοπα κάθε δύο χρόνια. Ο καρπός ωριμάζει 6 με 8 μήνες μετά την εμφάνιση την ανθοφορίας και οι ελιές όταν ωριμάσου γίνονται μαύρες (από πράσινες) και εξακολουθούν να κρέμονται στα κλαδιά για μερικές εβδομάδες. Για την παραγωγή ελαιόλαδου είναι απαραίτητο να αφεθούν να ωριμάσουν -αυτό δεν ισχύει για την παραγωγή βρώσιμων ελιών που μπορούν να μαζευτούν από τα δένδρα όταν είναι ακόμα πράσινες. Η ελιά θεωρείται ευλογημένο δένδρο, επειδή τίποτα από αυτήν δεν πάει χαμένο. Ο καρπός προορίζεται προς βρώση, αφού υποστεί μια σχετική επεξεργασία ή χρησιμοποιείται για την παραγωγή του πολύτιμου λαδιού. Τα φύλλα γίνονται τροφή για τα ζώα, το ξύλο της μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως καύσιμη ύλη, αλλά και στην ξυλογλυπτική. Τίποτα δεν πετιέται. Δεν είναι λοιπόν περίεργη η περίοπτη θέση της στην ιστορία και τη μυθολογία των λαών της Μεσογείου.
Πώς παράγεται το λάδι;
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, η συγκομιδή του καρπού και η διαδικασία παραγωγής του λαδιού μπορεί να έγινε πιο εύκολη, αλλά στην ουσία ο τρόπος παραμένει ο ίδιος ανά τους αιώνες:

Μάζεμα του καρπού:

ο καρπός μαζεύεται από το Νοέμβριο έως και το Μάρτιο, δηλαδή έξι με οχτώ μήνες μετά την εμφάνιση της ανθοφορίας του δένδρου. Για την παραγωγή της καλύτερης ποιότητας λαδιού, ο καρπός πρέπει να μαζεύεται όταν αλλάζει το χρώμα του, τότε δηλαδή που υπάρχει η μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε λάδι και η καλύτερη γεύση. Μολονότι έχουν κάνει την εμφάνισή τους μηχανές, το μάζεμα του καρπού γίνεται στις περισσότερες χώρες με τον παραδοσιακό τρόπο: με τα χέρια. Οι εργάτες τινάζουν τα κλαδιά με ραβδιά, αφού απλώσουν πανιά ή δίχτυα για τη συλλογή του καρπού, και συγκεντρώνουν τον καρπό σε τσουβάλια. Σε κάποιες περιοχές, δεν κάνουν ούτε αυτό, αλλά περιμένουν τον καρπό να ωριμάσει και να πέσει μόνος του από το δένδρο (π.χ., στην Κέρκυρα). Βέβαια, το λάδι αυτό δεν είναι πολύ καλής ποιότητας. Όταν μαζευτεί ο καρπός, πρέπει να μεταφερθεί στο ελαιοτριβείο όσο γίνεται πιο γρήγορα (1-2 μέρες). Αυτό συμβαίνει, γιατί αν αφεθεί ο καρπός οι ελιές αρχίζουν να αλλοιώνονται (επέρχεται ζύμωση).
          


Επεξεργασία του καρπού
Για να πάρουμε το λάδι, ο καρπός συνθλίβεται με μηχανικά μέσα. Τα παλιά χρόνια, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν μεγάλους πέτρινους τροχούς για να συνθλίψουν τον καρπό και να πάρουν το λάδι του. Σήμερα οι ελιές μπαίνουν σε μηχανές με ανοξείδωτους τροχούς, αφού πρώτα πλένονται και διαχωρίζονται από τα φύλλα, και στη συνέχεια πολτοποιούνται και συμπιέζονται. Προστίθεται νερό στον πολτό και, αφού περάσει από μηχανές που φιλτράρουν τυχόν ιζήματα, το νερό και το λάδι διαχωρίζονται. Η διαδικασία είναι φυσική χωρίς να προστίθενται άλλα υλικά (πέρα από το νερό). Το ελαιόλαδο είναι στην πραγματικότητα το μόνο είδος λαδιού που μπορεί να φαγωθεί, όπως βγαίνει από τον καρπό.
     
Αξιολόγηση
Όπως και το καλό κρασί, έτσι και κάθε ποικιλία ελαιόλαδου κρίνεται από τη γεύση, το χρώμα, το άρωμα και την οξύτητά του. Κάθε είδος ελαιόλαδου είναι μοναδικό αφού είναι προϊόν εντελώς συγκεκριμένων συνθηκών (έδαφος, κλίμα, τύπος και ηλικία ελαιόδενδρων, εποχή που μαζεύτηκε ο καρπός και επεξεργασία του). Το χρώμα του είναι βασικά πράσινο, αλλά οι αποχρώσεις του πολλές. Η γεύση μπορεί να είναι έντονη ή απαλότερη, ακόμα και λίγο καυτερή. Οταν γίνεται σωστά η επεξεργασία του ελαιόλαδου, διατηρεί πλήρως το άρωμα, τις βιταμίνες και τη γεύση του καρπού από τον οποίο προήλθε.



Διατροφή και υγιεινή
Το λάδι αποτελούσε από την αρχαιότητα βασικό στοιχείο της ελληνικής διατροφής. Το λάδι εκτός από βασική τροφή αποτελούσε απαραίτητη καύσιμη ύλη για φωτισμό, αφού με λάδι έκαιγαν οι λύχνοι. Αυτή η χρήση του επιβιώνει σήμερα στα καντήλια. Διαδεδομένη επίσης ήταν η χρήση του στη σωματική υγιεινή. Επάλειψη του σώματος με λάδι προστάτευε από τον ήλιο ή το ψύχος. Μετά το λουτρό γινόταν επάλειψη του σώματος και της κόμης με αρωματικό λάδι, καθώς αυτό ήταν το βασικό συστατικό πολλών αρωμάτων.
Λάδι και διατροφή
  • Το ελαιόλαδο εμφανίζεται για πρώτη φορά σε βιβλίο μαγειρικής πριν από 2.000 χρόνια.
     
  • Το ελαιόλαδο δεν περιέχει χοληστερόλη και άλατα.
     
  • Το ελαιόλαδο συμπληρώνει τη γεύση των φαγητών, αλλά, επειδή μόνο του έχει πλούσια γεύση, δεν απαιτείται μεγάλη ποσότητα.
     
  • Όλοι οι φαγώσιμοι τύποι λαδιών έχουν την ίδια θρεπτική αξία: περίπου 120 θερμίδες για κάθε κουταλιά σούπας. Επειδή όμως το ελαιόλαδο έχει πολύ καλή γεύση, χρειάζεται αρκετά μικρότερη ποσότητα από άλλα φυτικά λάδια.
     
  • Το ελαιόλαδο μπορεί να αντικαταστήσει σε αρκετές περιπτώσεις το βούτυρο ή τη μαργαρίνη. 

  • Τι είναι η Μεσογειακή Δίαιτα; Από μελέτες που έγιναν διεθνώς, διαπιστώθηκε ότι οι κάτοικοι που ζουν στις χώρες της Μεσογείου (και ειδικότερα οι κάτοικοι της Κρήτης) ζουν περισσότερα χρόνια και με μειωμένα προβλήματα καρδιακών και άλλων συγγενών παθήσεων. Οι μελέτες έδειξαν ότι αυτό οφείλεται στο συγκεκριμένο τρόπο διατροφής, που χαρακτηρίστηκε 'Μεσογειακή Δίαιτα' και κερδίζει συνεχώς έδαφος στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία. Σύμφωνα με τη 'δίαιτα' αυτή, ο άνθρωπος πρέπει να τρώει πολλά όσπρια, ζυμαρικά και δημητριακά προϊόντα, πολλά φρούτα και λαχανικά, αρκετά τυροκομικά προϊόντα, ψάρια και πουλερικά και ελάχιστο κόκκινο κρέας. Το γεύμα πρέπει να συνοδεύεται από ένα ποτηράκι κόκκινο κρασί. Για το μαγείρεμα μόνο ελαιόλαδο. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι η Μεσογειακή Δίαιτα δεν είναι πανάκεια από μόνη της. Για μια μακρόχρονη και γεμάτη υγεία ζωή χρειάζεται εκτός από τη σωστή διατροφή και κάποιας μορφής άθληση (κολύμπι, περπάτημα ή άλλο είδος).
    Θεραπευτικές ιδιότητες
    Το λάδι χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα και για τις θεραπευτικές ιδιότητές του. Στον Ιπποκράτειο Κώδικα αναφέρονται περισσότερες από 60 φαρμακευτικές χρήσεις του. Ηταν κατάλληλο για τη θεραπεία δερματικών παθήσεων, ως επουλωτικό και αντισηπτικό σε τραύματα, εγκαύματα και γυναικολογικές ασθένειες. Πιθανόν χρησίμευε και ως μέσον αντισύλληψης. Επίσης το χρησιμοποιούσαν ως εμετικό αλλά και για προβλήματα των αφτιών.
    Ως τροφή βοηθούσε την αντιμετώπιση καρδιακών παθήσεων. Εκτός από το λάδι, για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες χρησιμοποιούσαν και τα φύλλα και άνθη της ελιάς, από τα οποία παρασκεύαζαν αφέψημα που το χρησιμοποιούσαν ως κολλύριο, για την αντιμετώπιση της φλόγωσης των ούλων και του έλκους του στομάχου.
    Το λάδι χρησιμοποιούνταν επίσης και ως λιπαντικό, π.χ. σε μετάλλινους μηχανισμούς ή ξύλινα εξαρτήματα. Για τη
    συντήρηση του ελεφαντοστού, του δέρματος και του μετάλλου χρησιμοποιούσαν αλοιφή με βάση το λάδι. Η
    συντήρηση του χρυσελεφάντινου αγάλματος του Διός στην Ολυμπία, σύμφωνα με πληροφορίες των πηγών, γινόταν με
    λάδι.

    Ενδιαφέρουσες πληροφορίες
    • Εκτός από τις Μεσογειακές χώρες, λάδι και ελιές παράγονται και στην Κίνα, στη Χιλή, στο Περού, στη Βραζιλία, στο Μεξικό, στην Ανγκόλα, στη Νότια Αμερική, στην Ουραγουάη, στο Αφγανιστάν, στην Αυστραλία και στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 800 εκατομμύρια ελαιόδενδρα στον κόσμο και το 93% από αυτά βρίσκονται στην περιοχή της Μεσογείου -από όπου προήλθε και το ελαιόδενδρο- και όπου παράγεται και το ελαιόλαδο καλύτερης ποιότητας.
       
    • Η φυσιολογική διάρκεια ζωής ενός ελαιόδενδρου είναι 300-600 χρόνια. Πολλοί υποστηρίζουν ότι υπάρχουν ελιές με ηλικία που ξεπερνά τα 1.000 χρόνια.
       
    • Υπάρχουν περισσότερες από 70 ποικιλίες ελαιοδένδρων στον κόσμο.
       
    • Οι πράσινες ελιές είναι μαύρες ελιές που δεν έχουν αφεθεί να ωριμάσουν.
       
    • Οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν ελαιόλαδο για να διευκολύνουν τη μεταφορά των ογκόλιθων με τους οποίους έφτιαχναν τις πυραμίδες.
       
    • Κάθε ελαιόδενδρο κατά μέσο όρο δίνει 40 κιλά καρπού το χρόνο, το λάδι του οποίου αντιστοιχεί στο 8-10% της ποσότητας αυτής.










    Τρίτη 26 Ιουνίου 2012

    ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΝΤΑΖΗΣ




    Ονομάζομαι Θεόδωρος Πανταζής και είμαι αγρότης-παραγωγός. Ασχολούμαι με το εμπόριο ελιάς και λαδιού. Κατοικώ στο Γεράκι Λακωνίας και πραγματοποιώ κατ' οίκον διανομές. Παρευρίσκομαι συχνά σε εκθέσεις ελιάς και λαδιού, προωθώντας έτσι τα προϊόντα μου. Αν ενδιαφέρεστε και θα θέλατε να αγοράσετε μπορείτε να καλέσετε στο κινητό τηλέφωνό μου 6977509324 ή στο σταθερό τηλέφωνο 27310 83260.
    ΕΛΙΕΣ ΚΑΛΑΜΩΝ